विराटनगर, १४ भदौ । नदी नियन्त्रण, पहिरो रोकथाम, सिँचाइ तथा जलश्रोतका कार्यक्रमलाई रेखदेख र व्यवस्थापन गर्ने उद्देश्यले कोशी प्रदेशमा सङ्घीय सरकारको उर्जा जलस्रोत तथा सिँचाइ मन्त्रालय अन्तर्गतका चारवटा आयोजनाहरु सञ्चालनमा आएका छन् ।
कोशी प्रदेश अन्तर्गतका जिल्ला भित्रका ठूला नदीहरुको नियन्त्रण, ठूला पहिरोहरुको रोकथाम, सिँचाइ, सहित सिंचाईको रेखदेख, आधुनिक प्रविधिमा आधारित लिफ्ट सिँचाइ, परम्परागत कृषक कुलोहरुको मर्मत र जलस्रोतहरुको संरक्षण गर्ने गरी मोरङको विराटनगर, झापाको सुरुङ्गा, ओखलढुङ्गा र सखुवासभाको चैनपुरमा आयोजनाका कार्यालयहरु स्थापना गरिएको सिँचाइ तथा जलस्रोत व्यवस्थापन आयोजना विराटनगरका प्रमुख राजेन्द्र देबले बताउनुभयो ।
मन्त्रालयले देशभरी ठूला नदीको नियन्त्रण, पहिरोको रोकथाम र सिँचाइ तथा जलस्रोतको व्यवस्थापन गर्न यस्ता आयोजनाका २० वटा कार्यालयहरु सञ्चालन ल्याएको र कोशी प्रदेशमा चारवटा कार्यालय रहन गएको उहाँले जानकारी गरानुभयो ।
यसअघि कोशी प्रदेशमा नदी नियन्त्रण सम्बन्धी काम गर्न मोरङमा कोशी तथा बक्राह नदी व्यवस्थापन आयोजना, झापामा जनताको तटबन्ध कार्यक्रम,फिल्ड कार्यालय नं १, गैडे झापा र उदयपुरमा त्रियुगा नदी व्यवस्थापना आयोजना कार्यालय सञ्चालनमा थिए । पहाडी जिल्लाहरुमा नदी तथा पहिरो नियन्त्रण गर्न र सिचाई तथा जलस्रोतको रेखदेख गर्न सङ्घीय सरकार अन्तर्गका कुनै संरचनाहरु थिएनन् ।
चालू आर्थिक वर्षको साउन महिना देखि लागू हुने गरी ती पुराना संरचनाका तीनवटै आयोजनाका कार्यालयहरु खारेज गरी पुर्ववत जनशक्तिलाइ यथावत राखेर कोशी प्रदेशमा सिचाइ तथा जलस्रोत व्यवस्थापन आयोजनाका चारवटा कार्यालयहरु स्थापना गरिएको हो ।
अबको नयाँ संरचना अनुसार सिंचाई तथा जलस्रोत व्यवस्थापन आयोजनाको विराटनगर कार्यालयले मोरङको बक्राहा, डास, चिसाङ, लोहोन्द्रा खोला, सुनसरीको कोशी नदीको चतरा खण्ड र उदयपुरका त्रियुगा नदीको नियन्त्रण, सुनसरी खोला सिचाई आयोजना र सुनसरीको इटहरी स्थित तालतलैयाँको संरक्षण सम्बन्धी काम गर्ने छ ।
नदी नियन्त्रण बाहेक सिँचाइ आयोजना र तालतलैया संरक्षणमा थोरै बजेट भएकाले सिंचाईका नयाँ परियोजना सञ्चालन गर्न नसकिने सिचाई तथा जलस्रोत व्यवस्थापन आयोजना कार्यालय विराटनगरका प्रमुख राजेन्द्र देबले बताउनुभयो । ताल तलैयाँबाट निस्कने पानीबाट स्थानीय क्षेत्रमा कुनै सिंचाइ आयोजना सञ्चालन गर्ने सन्दर्भमा आवश्यक अध्ययन गर्ने पनि उहाँले बताउनुभयो ।
उदयपुरमा रहेको त्रियुगा नदी व्यवस्थापन आयोजनाको कार्यालयलाई विस्थापित गरी कोशी प्रदेशका चारवटा पहाडी जिल्लामा नदी र पहिरो नियन्त्रण तथा जलस्रोतको संरक्षण गर्ने गरी सखुवासभाको चैनपुरमा सिचाई तथा जलस्रोत व्यवस्थापन कार्यालय चैनपुर स्थापना गरिइएको छ ।
कार्यालयले अरुण, तमोर र संखुवासभाको सभाखोलाको नियन्त्रण, ती नदी किनारमा रहेका खेतीयोग्य जमिनको संरक्षण,चारवटा पहाडी जिल्लाहरु सखुवासभा, धनकुटा, भोजपुर र तेह्रथुममा पर्ने ठूला पहिरोहरुको नियन्त्रण, ती जिल्लाहरुमा पर्ने सतह सिचाई, आधुनिक प्रविधिका लिफ्ट सिचाई, गुफा पोखरी, सभापोखरी जस्ता पानीका स्रोतहरुको संरक्षण, परम्परागत कृषक कुलोहरुको मर्मतकार्य र जलउत्पन्न प्रकोपबाट मानव वस्तीमा पुग्ने क्षतिको रोकथामका कार्यहरु गर्ने सिचाई तथा जलस्रोत व्यवस्थापन कार्यालय चैनपुरका प्रमुख धिरज लम्सालले बताउनु भयो ।
सिचाई तथा जलस्रोत व्यवस्थापन कार्यालय, गैडे झापाले झापा जिल्ला अन्तर्गत पर्ने मेची, बिरिङ, कनकाई, कमल र रतुवामावा खोल, पाँचथरको हेवा, पाँचथर र ताप्लेजुङको सिमा भएर बहने काबेली नदीको नियन्त्रण, झापा, इलाम, पाँचथर र ताप्लेजुङ जिल्लाहरुमा पर्ने सतह सिचाई, लिफ्ट सिचाई, ती जिल्ला भित्रका विभिन्न जलस्रोतहरुको संरक्षण, मर्मत संभार र व्यवस्थापन, परम्परागत कृषक कुलोहरुको मर्मत, नयाँ सिचाई प्रणालीहरुको अध्ययन तथा विकासको काम गर्ने जिम्मेवारी उक्त आयोजनालाई रहेको आयोजना प्रमुख विजय रेग्मी बताउनु हुन्छ ।
ओखलढुङमा सञ्चालनमा ल्याइएको सिचाई तथा जलस्रोत व्यवस्थापन आयोजना ओखलढुङ्गाले ती माथिल्लो सगरमाथा अन्तर्गत पर्ने खोटाङ, ओखलढुङ्गा र सोलुखुम्बुमा नदी नियन्त्रण, पहिरोको रोकथाम, जलस्रोतहरुको संरक्षण र सिचाई कुलोहरुको मर्मर संभार र व्यवस्थापनको कार्य गर्ने बताइएको छ । आयोजनाले ओखलढुङ्गा र रामेछाप जिल्लाको सीमा भएर बहने लिखु र खोटाङ ओखलढुङ्गाको सीमा नदी दुध कोशीको नियन्त्रण, ती नदी क्षेत्रमा रहेका खेतीयोग्य जमिन र मावन वस्तिको संरक्षणको काम गर्ने आयोजनाको ओखलढुङ्गा कार्यालयका प्रमुख राजकुमार बस्नेतले बताउनुभयो ।
